Kadın ve Çocuklar
Hafif silahların yaygınlaşması ve kötüye kullanımı bireysel güvenliği tehlikeye düşürmekte, iyi yönetimin etkisini azaltmakta, insan hakları ihlallerine katkıda bulunmakta ve dünya çapında sosyal adalete, gelişmeye ve barışa zarar vermektedir. Uluslararası yönetim topluluğu şu anda hafif silah sorununa yerel, ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeylerde yaklaşmaktadır.
Hafif silahlar baskı yapmak, tehdit etmek, sindirmek ve boyun eğdirmek dahil şiddeti kolaylaştırmak için kullanılır. Bunun silah tehdidi altında cinsel şiddet, savaş silahı olarak tecavüz, evde sindirme ve kadını taciz eden, partnerinden ayrılmaktan alıkoyan tehdit gibi özellikle kadın üzerinde belirli etkileri bulunmaktadır. Hafif silahlar konusundaki çalışmalara cinsiyet boyutunun eklenmesini ve gelişme, güvenlik ve insan hakları politikalarının entegre edilmesini ve kadının hafif silahlar ile ilişkili bölgesel ve uluslararası süreçlere daha etkin katılımını sağlamayı desteklemek ve teşvik etmek hayati önem taşımaktadır. Her yıl dünyada binlerce kadın silah zoruyla travmaya uğratılıyor, sindiriliyor, köle olarak kullanılıyor, soyuluyor ve tecavüz ediliyor. Buna karşılık erkekler hafif silahları daha fazla yapıyor, satıyor, satın alıyor, sahip oluyor, kullanıyor veya kötüye kullanıyor. Kadınlar aynı zamanda hafif silahlarla daha çok öldürülüyor veya fiziksel olarak yaralanıyor. Silahların bulundurulmasından ve kötüye kullanımından kadınların gördüğü zarar, silah sahibi veya kullanıcısı olarak gördükleri zararla ters orantılı. Çatışma olmayan bölgelerde kadınların iyi tanıdıkları biri, bir eş veya samimi bir tanıdık tarafından vurulmaları daha sık görülen bir durumdur. Evde bulunan bir silahın, eve izinsiz giren birine karşı değil de evin sahibine karşı kullanılma ihtimali daha yüksektir. Silahlı şiddet bir toplumda gücü ele geçirmenin yasal bir yolu haline geldiğinde, silahların şiddet aracı dışında sembolik bir anlam ifade etmeye başlandığı görülüyor. Birçok toplumda bu şiddet ve güç sembolüdür ve aralarında güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Bu bağlamda, hafif silahların yaygınlaşması, genellikle açık ve kesin bir bağlantı kurulamasa da cinsiyet eşitliğine karşı altta yatan bir tehdittir. Hafif silahların mevcudiyeti kaçınılamazmış gibi, bu bir şekilde önlenemezmiş gibi, insan hakları ihlallerini kolaylaştıran öğeler, sindirme, yönetme ve şiddet araçları olarak tanınmalarını engellemektedir.
Araştırmalar, kadınların evde bir silah olması durumunda ölme ihtimallerinin üç kat daha fazla olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, çoğu ülkede silah kanunları bir kişinin silah satın alma veya silah sahibi olma yetkisine sahip olup olmamasına karar verme konusunda aile içi şiddeti ele almamaktadır. Türkiye’de günde 5 kadın şiddet nedeniyle öldürülmektedir ve bu cinayetlerden en az ikisi hafif silahlarla işlenmektedir.
Hafif silahlar çocukların hayatlarını da olumsuz biçimde etkiler, bunun nedeni:
- Çocuklar çatışmaların ve hafif silahların yanlış kullanımının kurbanıdır.
- Hafif silahların yaygınlaşması ve yanlış kullanımı temel ihtiyaç ve hizmetlerin sağlanmasını engeller.
- Hafif silahlar çocuk asker oluşumuna neden olur.
Hafif silahlar silahlı çatışmalar sırasında ve barış içerisindeki ülkelerde çocukları ve diğer sivilleri yaralamak ve öldürmek için kullanılır. Hafif silahlar aynı zamanda insan hakları ihlallerine ve binlerce çocuğun psikolojik travmaya maruz kalmasına neden olur. Hafif silahların yayılması genellikle geleneksel aile yapısını ve çocuk için destek sistemini zayıflatır. Hafif silahlar ebeveynlerden birinin yaralanmasına veya ölmesine yol açarak veya çocuğun aileden ayrılmasını gerekli hale getirerek ailenin dağılmasına neden olabilir. Sürekli silahlı şiddete tanık olan çocuk, hayatının değişmesine neden olan travmatik etkilerle karşı karşıya kalabilir, bunlar da genç yaşta savaşçı olma kararı almasına veya hayatını silaha dayalı olarak sürdürmesine neden olan bir araç görevi görebilir.
Hafif silahların yaygınlaşması genellikle büyük nüfus kitlelerinin yer değiştirmesine neden olur, milyonlarca çocuğun ve ailelerinin evlerinden uzağa taşınmasına ve çocukların hastalık, şiddet, askere alınma ve cinsel saldırıya daha fazla maruz kalmasına neden olur. Dünyada yaklaşık olarak 12,8 milyon sığınmacı ve 23 milyon yerinden edilmiş kişi – bunların yarısı çocuktur – hafif silahlarla işlenen geniş çapta şiddet ve çatışmalar nedeniyle kaçmak zorunda kalmıştır.
Hafif silahların aşırı ve denge bozucu birikimi genellikle tedavi edilebilir hastalıkların izlenmesine, sağlık hizmetlerinin düzenlenmesine ve sağlanmasına ve aşılama programlarına engel olur. Hafif silahlar ekonomik olanakları azaltabilir, bu da milyonlarca çocuk ve ailesi için artan fakirliğe ve sıkıntılara neden olur. Hafif silahların bir bölgedeki varlığı genellikle çocukların eğitim olanaklarını kısıtlar. Artan dengesizlik nedeniyle veya ebeveynler ve öğretmenler çocukların silahlı güçlerin bir parçası olarak kullanılmak üzere kaçırılmasından korktuğu için okullar çalışmayabilir. Hafif silahların ağırlığı ve boyutu, bunları çocukların kolaylıkla kullanabilmesini sağlar ve çocukların savaşçı olarak kullanılmasını teşvik eder. Sekiz yaşındaki bir çocuğa kolaylıkla saldırı tüfeğiyle ateş etmek öğretilebilir.
Hafif silahlar şiddet, suç veya eşkıyalık aracı haline gelebilir. Bazı bölgelerde, bu silahlar toplumun tamamını sonsuz bir savaş döngüsüne sokan bir şiddet kültürü meydana getirir. Ekonomik dengesizlik ve ekonomik olanakların eksikliği, çocukların özellikle de ergenlerin destek hizmetlerine ve yetenek eğitimlerine erişimini engeller.