Kurusıkı Silahların Hukuki ve Sosyal Durumu Arama Toplantısı

9:00     KAYIT
9:55     Açış Konuşmaları
Nazire Dedeman – Umut Vakfı Kurucu Başkanı
10:00   Kurusıkı Silahları Hukuki ve Sosyal Durumu Tebliğler Oturumu
Moderatör: Dr. Ayhan Akcan – Umut Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi
10:10   Kurusıkı Silahlarla Meydana Gelen Olaylara İlişkin Yargıtay Kararları
Zeki Aslan -  Yargıtay 8. Daire Başkanı
10:30   Suç Korkusu ve Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahlar Hakkında Kanun Tasarısı’ndaki Görünümü    
Prof. Dr. Timur Demirbaş  - Umut Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi /Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi
10:50   Kahve Arası
11:00   Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahlar Hakkında Kanun Tasarısı’nın Güvenlik Boyutu
Tuncay Pekin - Emniyet Genel Müdürlüğü Emniyet Amiri
11:20   Kuru Sıkı Silahlara ve Yasa tasarısına Silah Sanayisinin Yaklaşımı
Cuma İçten –Silah Üreticileri ve Satıcıları Derneği Başkanı
11:40   ‘Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahlar Hakkında Kanun Tasarısı’na İlişkin TBMM İçişleri Komisyonu Çalışmaları Süreci
Tevfik Ziyaeddin Akbulut  - AKP Tekirdağ Milletvekili ve T.C. İçişleri Komisyonu Başkanı
12:00   ‘Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahlar Hakkında Kanun Tasarısı’na İlişkin Hukuki Değerlendirme
Av. Fikret İlkiz – Umut Vakfı Mütevellisi ve Yönetim Kurulu Üyesi
12:20   Soru – Cevap
13: 00 Öğle Yemeği
14:00   Çalışma Grupları Toplantıları 
Hukuk ve Güvenlik Çalışma Grubu
Sosyal ve Medya Çalışma Grubu
16:00   Çalışma Grupları Raporlarının Açıklanması ve Sonuç Bildirgesi
17:30   Kokteyl

“Kuru Sıkı Silahların Hukuki ve Sosyal Durumu” Arama Toplantısı
Dedeman İstanbul Oteli’nde düzenlendi

Kurusıkı silahların ülkemizdeki hukuki ve sosyal durumunu, konunun her yönünü dikkate alarak değerlendirmek; mevcut yasal düzenlemeyi yeniden gözden geçirerek, yasada yer alması gerekli olan maddeleri tespit etmek ve kurusıkı silahlara ilişkin toplumda yerleşmiş yanlış algının nasıl değiştirilebileceğini, medyanın ve diğer toplumsal aktörlerin bu konuda üstlenebilecekleri rolü tespit edebilmek amacıyla “Kurusıkı Silahların Hukuki ve Sosyal Durumu” Arama Toplantısı düzenlendi.

12 Ocak 2008, Cumartesi günü Dedeman İstanbul Oteli’nde düzenlenen Arama Toplantısı, Umut Vakfı Kurucu Başkanı Nazire Dedeman’ın açılış konuşmasıyla başladı.

Toplantının öğleden önceki ilk bölümünde sunulan tebliğler, kurusıkı silahlara ilişkin Türkiye’deki durumu genel hatlarıyla ortaya koydu.

Yargıtay 8. Daire Başkanı Zeki Aslan  “Kurusıkı Silahlarla Meydana Gelen Olaylara İlişkin Yargıtay Kararları”,  Prof. Dr. Timur Demirbaş  “Suç Korkusu ve Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahlar Hakkında Kanun Tasarısı’ndaki Görünümü”,  Emniyet Genel Müdürlüğü’nden Emniyet Amiri Tuncay Pekin  “Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahlar Hakkında Kanun Tasarısı’nın  Güvenlik Boyutu”, Silah Üreticileri ve Satıcıları Derneği Başkanı Cuma İçten “Kuru Sıkı Silahlara ve Yasa tasarısına Silah Sanayisinin Yaklaşımı”, AKP Tekirdağ Milletvekili ve T.C. İçişleri Komisyonu Başkanı Tevfik Ziyaeddin Akbulut  “Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahlar Hakkında Kanun Tasarısı’na İlişkin TBMM İçişleri Komisyonu Çalışmaları Süreci” ve Av. Fikret İlkiz  “Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahlar Hakkında Kanun Tasarısı’na İlişkin Hukuki Değerlendirme” konularında tebliğler sundular.

Öğleden sonra ise “Hukuk ve Güvenlik” ile “Sosyal Durum ve Medya” Çalışma Grupları,  konuyu çeşitli yönleriyle ele aldılar ve çalışma raporlarını açıkladılar. 

Değerli Konuklarım,

Öncelikle, kıymetli vaktinizi ayırarak, yurttaşlarımızın can güvenliğini sağlamak ve barışın hakim olduğu bir toplumu birlikte kurmak özlemi gereğince düzenlediğimiz “Kurusıkı Silahların Hukuki ve Sosyal Durumu” Arama Toplantımıza katıldığınız için sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.

Umut Vakfı, yıllardır üzerinde düşündüğü ve tehlikelerine işaret ettiği kurusıkı silahlara ilişkin 2007 yılında bir Komisyon oluşturmuştur. Sözkonusu Komisyonumuz, Mayıs – Ekim 2007 tarihleri arasında 4 defa toplanarak, “Kurusıkı Silahların Hukuki ve Sosyal Durumu Arama Toplantısı” ile ilgili zemin çalışmalarını gerçekleştirmiş, konunun taraflarını davet ederek karşılıklı bilgi paylaşımında bulunmuştur. Komisyon toplantıları neticesinde Kurusıkı Silahların, Türkiye’deki Hukuki ve Sosyal Durumu’na ilişkin tespitler ve belirlenebilmiş öneriler bir rapor haline getirilerek, konunun ilgili taraflarına, yasama birimlerine iletilmiştir.

Kurusıkı silahlar konusu, her ne kadar yalnızca son bir yıldır toplumumuzun gündeminde sıklıkla yer alsa da; yıllardır gerçeğe dönüştürülen kurusıkı silahlar birçok yurttaşımızın hayatına malolmuştur. Zannedildiğinin aksine, kurusıkı silahlar birer oyuncak değildir. İnsan yaşamına son verebilen, son derece tehlikeli birer şiddet aracıdır. Şiddet aracının oyuncağı ya da imitasyonu olmaz. Kurusıkı silahları “oyuncak” olarak nitelendirilmesi, “silaha” ilişkin toplumdaki yanlış algıyı pekiştirdiği gibi, kurusıkı silahların birer şiddet aracı olarak toplumda yaygınlaşmasına da hizmet etmektedir. Çocuklarımız, gençlerimiz ve yetişkin yurttaşlarımız tarafından kolaylıkla edinilmekte ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle ateşli silahlara olduğu kadar, kurusıkı silahlara ilişkin de her türlü engelleyici düzenlemenin bir an önce hayata geçirilmesinin çok önemli olduğunu düşünüyoruz.

Umut Vakfı’nın bu konu ile ilgili gerçekleştirdiği komisyon çalışmaları açıkça göstermiştir ki; kurusıkı silahlara ilişkin Türkiye’de hiçbir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Konunun muhataplarının bir an önce ivedilikle belirlenmesi gerekmektedir. Öte yandan, büyük bir boşluğu dolduracağına inandığımız, İçişleri Komisyonu’nun üzerinde çalıştığı yasa, son derece önemli ve iyi niyetli bir girişimdir.

Fakat ;
• Sözkonusu silahların edinilmesini engelleyecek kısıtlayıcı nitelikte bir yasanın oluşturulabilmesi ve müeyyidelerin arttırılması, 
• Toplumda kurusıkı silahların “oyuncak” olduğuna, “zarar verici olmadığına” ilişkin yerleşmiş yanlış algının kırılması, 
• Silahın “oyuncak”ının ya da “imitasyonunun” olamayacağına ilişkin zihniyetin oluşturulabilmesi için, farklı fikirlerin ve çeşitli uzmanlıklardaki bilgilerin biraraya gelerek, derinlemesine ve disiplinlerarası bir bakışla gerekli değerlendirmenin yapılmasının son derece önemli olduğuna inanıyoruz.

Bu nedenle bugün bir aradayız. Konuyu, her yönüyle ele alabilmek amacıyla, bu konuya ilişkin bilgisi ve düşüncesi olan herkese ulaşmaya çalışarak; bugün birarada olabilmeyi ve fikirlerimizi, bilgilerimizi içinde yaşadığımız toplumun yararına dönüştürebilmeyi hedefledik.

Arama Toplantımızın amacı, kurusıkı silahların ülkemizdeki hukuki ve sosyal durumunu, konunun her yönünü dikkate alarak değerlendirmek; mevcut yasal düzenlemeyi yeniden gözden geçirerek, yasada yer almasını gerekli gördüğümüz hususları tespit etmek ve kurusıkı silahlara ilişkin toplumsal zihniyet yapısını gözönünde bulundurarak, yerleşmiş yanlış algının nasıl değiştirilebileceğini, medyanın ve diğer toplumsal aktörlerin bu konuda üstlenebilecekleri rolü tespit edebilmektir.

Bugün öğlene kadar gerçekleştireceğimiz tebliğler oturumunda amacımız, kurusıkı silahlara ilişkin Türkiye’deki durumu genel hatlarıyla ortaya koyabilmektir. Öğle yemeğinden sonra biraraya gelmesini arzu ettiğimiz “Hukuk ve Güvenlik Çalışma Grubu” ile “Sosyal Durum ve Medya Çalışma Grubu”ndan, yaklaşık 1,5 saat sürecek çalışmalarının ardından belirledikleri raporları bizlerle paylaşmalarını bekliyoruz. Çalışma Gruplarının raporlarını dinlemek ve tartışmalarla olgunlaştırarak, ortak aklımızın yansıyacağı bir nihai Sonuç Bildirgesi’ni oluşturmak üzere saat 16:00’da tekrar bu salonda birlikte olacağız.

Kamuoyuna ve ilgili tüm kesimlere duyuracağımız Sonuç Bildirgesi’ni tespit etmemizin ardından, fuayede gerçekleştireceğimiz kokteylimizde karşılıklı sohbet etme imkanımız devam edecek.

Bu vesileyle; tebliğ sunmak ve tartışmacı olmak üzere aramızda bulunan siz değerli dostlarıma çok teşekkürlerimi sunuyor, verimli ve keyifli bir günü paylaşacağımıza inanıyorum.

Umut dolu yarınlara efendim, 

Umut Vakfı olarak Mayıs – Ekim 2007 tarihleri arasında “Kurusıkı Silahların Hukuki ve Sosyal Durumu Arama Toplantısı” (KSHSD) ile ilgili zemin çalışmalarını gerçekleştirmek üzere bir Komisyon oluşturarak, konuyla ilgili taraflar davet edilmiş ve karşılıklı bilgi paylaşımında bulunulmuştur.

Arama toplantısının amacı kurusıkı silahların ülkemizdeki hukuki ve sosyal durumunu, uluslararası durumla kıyaslayarak iyileştirmekten ibarettir. Komisyon toplantıları, bu amacı gerçekleştirmek üzere gerekli hedefleri ve faaliyetleri detaylandırmak, planlamak ve uygulamak üzere gerçekleştirilmiştir.

Arama toplantısından ve komisyondan genel olarak beklentiler aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.

1. Kurusıkı silahlar mevzuatı konusunda mevcut olan yerel ve uluslararası kanunları araştırmak ve karşılaştırmak,
2. Kurusıkı silahlarla ilgili Yargıtay kararlarını ve varsa içtihatlarını bir araya getirmek,
3. Tehlikeli bir hal almaya başlayan kurusıkı silahların ateşli silahlara dönüştürülmesi sorununun önüne geçebilmek için gerekli kanuni düzenlemelere yönelik teklifler hazırlamak,
4. Kurusıkı silahlarla işlenen suçları, suç haritasındaki mevcudiyetini, bu suçu işleyenleri, mağdurlarının neler ve kimler olduğunu ve mağduriyetin boyutunu sosyal ve ekonomik açıdan ortaya koymak,
5. Kurusıkı silah edinme sebeplerinin neler olduğunu ortaya koymak,
6. Kurusıkı silahlar konusunda devlet politikalarını ve sektörün rolünü/belirleyiciliğini araştırmak,
7. Kurusıkı silah edinenlerin amaçlarının neler olduğunu saptamak ve edinimi azaltıcı/engelleyici tedbirler almak,
8. Kurusıkı silahların tehlikelerine bir kez daha dikkat çekmek ve bireysel silahsızlanma çerçevesinde bir söylem hazırlamak.

Komisyon çalışmalarına şu  kurumlar bilgi ve deneyimlerini paylaşmak üzere katılmışlardır:

İstanbul il Jandarma Bölge Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, İstanbul Emniyet Müdürlüğü Asayiş Dairesi, İstanbul Emniyet Müdürlüğü Silah Ruhsat Dairesi, Silah Bayileri (Ümraniye, Sarıgazi, Samandıra Bayi), Üçyıldız Silah San., İçten Av Silahları, Silah Üreticileri ve Satıcıları Derneği...

(KSHSD) Komisyon toplantıları neticesinde kurusıkı silahların durumuna ilişkin tespit ve öneriler şöyledir:

1. Kurusıkı silah satanlar üzerindeki denetimi ve müeyyideyi arttırmak gerekmektedir. Kurusıkı silahlarla ilgili Türkiye’de herhangi bir muhatap bulunmamaktadır. Bu muhatabın bulunmaması konuyla ilgili herhangi bir düzenlemenin bulunmamasından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla yapılacak en önemli şeylerden biri konunun muhataplarını oluşturmak, belirlemektir.
2. Konuyla ilgili en önemli eksiklik mevzuyla ilgili hiçbir yasal düzenlemenin bulunmamasıdır. Hiçbir düzenleme olmaması nedeniyle edinilmesi çok kolaydır ve bu nedenle toplumda yaygındır. Denetimsizlik ve yaygın kullanımı ölümcül neticelere yol açmakta; kurusıkı tabanca, namlusunun basit bir aparatla değiştirilmesi neticesinde kolaylıkla gerçeğe dönüştürülebilmektedir.
3. Mevcut kanun teklifi iyi niyetli ve mevcut mevzuat boşluğunu giderecek bir girişimdir. Ancak, kapsamının genişletilmesi ve kurusıkı silahlarla ilgili sosyal problemlere uygun olarak üzerinde ayrıntılı çalışılması gerektiği tespit edilmiştir. Bu detaylı çalışma arama toplantısı sırasında, konunun uzmanlarından ve hukukçulardan oluşan bir çalışma grubu tarafından gerçekleştirilecek ve her madde incelenerek yeni bir teklif oluşturulacaktır.
4. Kurusıkı korumuyor ama öldürüyor. Kurusıkı alma nedenlerinin özenti, güvenlik olduğu ve TV dizilerine paralel olarak kurusıkıların satışında artış olduğu belirtilmiştir. Bu halde masum olan (koruma ve güvenlik) ve masum olmayan (ceza azlığı, kolay ulaşabilirlik, cezanın neredeyse olmaması gibi nedenlerle bu aletlerle suç işlemenin kolay olması) amaçlı edinim olarak ikiye ayrılabileceği belirtilmiştir.
5. Komisyon toplantılarına katılan emniyet mensupları, meselenin güvenlikle ilgili olduğunu ifade etmiş; kişinin sahibi olduğu kurusıkı silahı “gerçek silahmış gibi”  kullanarak, karşısındakini korkutmak ve kendisine zarar vermesini engellemek amacıyla kullandığını belirtmişlerdir.
6. Kurusıkının öldürücü/yaralayıcı bir silah olduğu ve silah tanımı kapsamına alınması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Alımının denetiminde psikolojik testler mutlaka uygulanmalı ve kursıkı edinilmesi zorlaştırılmalı ve kısıtlanmalıdır.
7. Türkiye’de insanlar, silahlı insanlardan şiddet görme korkusu yaşıyor. Bu oran %30’un altına indirilemiyor. Sonuçta bu korkunun getirdiği de, bir sosyal kamuoyu var. Bu sosyal kamuoyu da dolaylı yoldan, haberlerle beraber veya bu silahların suça dönüşmesi ile beraber, hep gündeme geliyor. Özellikle son beş yılda da Türkiye’de mala karşı işlenen suçlarda yaşanan artışla bu korku oranı arttı.
8. Sektör temsilcilerinden alınan bilgilere göre; kurusıkı silahlar, ülkenin daha çok kırsal bölgelerinde talep görülüyor. Başta Karadeniz olmak üzere Doğu ve İç Anadolu bu sıralamayı takip ediyor. Kırsaldan gelen talebin en büyük sebebi ise kurusıkıların yöresel düğünlerde yaygın olarak kullanılmasıdır. Büyük şehirlerin talep ettiği tabanca, üretilen tabancaların %30’una tekabül etmektedir. Kurusıkı silah, koruma amaçlı değil, daha çok (özellikle Anadolu kastediliyor) düğünlerde atış yapmak veya birilerine “silahım var” izlenimi yaratmak için ediniliyor. “Evde silah bulunsun” mantığı ile alıyorlar. Özellikle son üç yıldır, kaçak/illegal silah veya ruhsatlı silah alamayan insanlardan çok ciddi talep var. Kişi bu silahlarla kendini koruyamaz, aksine, kurusıkı silahların ucu kapalı olduğu için kişinin kendisine zarar verir.
9. Emniyet mensuplarına göre, kurusıkının bir şekilde yasaklanması, ruhsatsız silaha yönelmeyi getirmez. Kanunlarla bunun önlemi alınabilir. Kurusıkı silahla birlikte, gerçek silahların satışının da çok sınırlandırılması gerekmektedir. 2006’nın ilk dokuz ayında kurusıkı silahların karıştığı olay sayısı, İstanbul’da 2475. Kuru sıkı silahın gerçek silaha dönüştürülmesi ile, yalnızca polis bölgesinde 33 kişi öldürülmüş, 566 kişi ise yaralanmış, 391 gasp olayı meydana gelmiş. Meskun mahalde kurusıkı ile havaya ateş etmek 325. Silah teşhiri ve tehdit olaylarında yakalanan sayı 229. Çoğu zaman kurusıkı silah yakalandığında, ceza almayacakları için işlem yapılamadan salıveriliyor. Adam silahıyla beraber yakalanmış olsa da taşımasına kısıtlama getirilmediği için işlem yapılamıyor. Sadece fatura bilgileri sorgulanabiliyor.
10. Her insan bilir ki; biri kurusıkı silah çektiğinde, karşı tarafın belinde gerçek silah varsa, onu öldürür. Yani, öldürücüdür. Ayrıca intiharda da kullanılabilir. Suç işleyenler, hangi alete yakınsa onunla suç işler. Silaha kolay ulaşan birisi silahla suç işler. Kurusıkı silahın taşınması, bulundurulması ve satışının yapılabileceği yerler sınırlandırılmalı, kuralları kanunen belirlenmeli. Örneğin Almanya’da kurusıkı silahların belgesiz taşınmasının cezası çok ağır. Bu nedenle emniyet mensupları, Gülseren Topuz’un önerdiği ve İçişleri Komisyonu’nun üzerine çalışmakta olduğu yasanın –en azından iyi- olduğu, fakat şartların daha da ağırlaştırılması gerektiğini vurgulamaktadırlar. Gerçek silahlara verilen cezalar, kurusıkı silahlara da uygulanmalıdır.
11. Kurusıkı edinmek için sadece sabıka kaydı alınması değil, belli suç tiplerini işlemiş olanların kurusıkı almaları engellenmelidir. Mutlaka psikolojik test uygulanması gerekmektedir. Kuru sıkı için en azından bir psikiyatristten “silah almasında sakınca yoktur” diyen bir belgenin alınması gerekir. Adli sicil kaydı, psikiyatrik muayene raporu, satıldıktan sonra beş yılda bir ruhsat/belge yenilemesi de gerekmektedir. Bu arada dönüştürmelerde 6136’ya göre beş yıllık bir ceza öngörülmüştür. Üzerinde çalışılan bu kanuna bu maddenin de eklenmesi gerekir. Çünkü dönüştürme, kişinin masum olmadığını, suç işlemeyi planladığını gösterir.
12. Kurusıkı veya gaz tabancası olarak tabir edilen silahlar belde taşındığı zaman 6136 sayılı kanuna girmelidir. Gerçeğe dönüştürülmüş kurusıkı silahlar ele geçirildiği zaman, emniyet birimleri tarafından takibe alınması ve nerede değiştirildiğinin öğrenilmesi gerekir. Yasadışı satılan yerlerin belirlenmesi son derece önemlidir.
13. Sözkonusu yasal düzenlemede, cezaların ağırlaştırılmasının yanı sıra cezanın uygulanabilirliğini ve ertelenmemesini sağlayacak hükümler konulmalıdır. Bu nedenle yeni tasarıya ertelenmesini engelleyici bir madde konması düşünülebilir.
14. Satılan silahların ambalajlarına kullanım talimatı ile birlikte öldürücü olduğunu belirten bir ibare konmalıdır.
15. Kurusıkı tabancalar suç aleti özelliği taşımaktadırlar. Bu nedenle de kurusıkı silahın öncelikle terminolojik tanımının belirlenmesi, silah tanımı kapsamına alınması gereklidir. Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 6. maddesinde yer alan silah tanımına “kurusıkı”nın dahil edilmesi gerekir.
16. Yurttaşları kurusıkı silah satın almaya yönlendirici-teşvik edici nitelikteki tüm kampanya ve reklam uygulamalarını engelleyen hükümlerin ilgili yasalarda yer alması gereklidir.